صدور این اسناد که مالکیت حقوقی اراضی را به سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری منتقل می‌کند، نخستین گام در ایجاد چارچوب قانونی و الزام‌آور برای حفاظت از این زیست‌بوم حساس است.
مطابق دستورالعمل‌های جدید، فعالیت‌های معدنی از ارتفاع ۱۷۰۰ متر به بالا ممنوع شده و هرگونه توسعه راه بدون ارزیابی اثرات محیطی متوقف خواهد شد.
این اقدام با اصول «مدیریت مبتنی بر اکوسیستم» (Ecosystem-based Management) سازگار است و می‌تواند از تخریب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کند.
ارزش‌های چندبعدی دماوند
براساس شاخص‌های کمیته میراث طبیعی یونسکو، دماوند واجد معیارهای زیر است:
• ارزش‌های زمین‌شناسی:
• بلندترین آتشفشان آسیا
• نمونه شاخص برای مطالعات آتشفشان‌شناسی، ژئودینامیک و توپوگرافی کوهستانی
• تنوع زیستی:
• پوشش گیاهی اندمیک و زیستگاه‌های خاص ارتفاعات
• پویایی اکولوژیک و اهمیت در شبکه زیست‌کره ایران
• چشم‌اندازهای طبیعی ممتاز:
• مناظر کلاسیک و نمادین که در حافظه تاریخی و جمعی ایرانیان حضور پررنگی دارد
• پتانسیل بالای ژئوتوریسم و اکوتوریسم
• ارزش‌های فرهنگی–اسطوره‌ای:
• حضور در اساطیر ایرانی، شاهنامه، متون عرفانی و هویت فرهنگی ایران
ضرورت تدوین پرونده ثبت جهانی
برای تکمیل پرونده ثبت جهانی دماوند، باید محورهای زیر دنبال شود:
• مستندسازی علمی ارزش‌های طبیعی و فرهنگی
• تهیه طرح مدیریت جامع
• تعیین محدوده حفاظتی و حریم منظری
• مدیریت مشارکتی با جوامع محلی
• تدوین ارزیابی اثرات گردشگری
• ایجاد نظام پایش محیطی بلندمدت
• هماهنگی بین نهادی میان سازمان‌های ملی، دانشگاه‌ها و نهادهای بین‌المللی
نتیجه‌گیری
صدور اسناد مالکیت دماوند، یکی از مهم‌ترین اقدامات دهه‌های اخیر برای پاسداشت این میراث طبیعی است. این تحول باید زمینه‌ساز حرکتی ملی، علمی و ساختاری برای ثبت جهانی دماوند باشد؛ حرکتی که می‌تواند الگوی مدیریت پایدار کوهستان در ایران و منطقه را ارتقا دهد و این نماد دیرینه را برای نسل‌های آینده حفظ کند.
به قلم نگارنده "الگوی مدیریت اکوتوریسم کوه دماوند" به عنوان هشتمین مدل مدیریتی اکوتوریسم در رساله پسادکتری تدوین شده که می تواند در این مسیر راهگشا باشد.
ارسال دیدگاه